ฝ้ามลพิษ หนึ่งในปัญหาฝ้ายอดฮิตของคนวัย 40++

ปัญหาฝุ่น ควัน และมลภาวะที่เราเผชิญอยู่ทุกวันนี้ เป็นต้นตอของปัญหาสุขภาพมากมายหลายอย่าง แต่บางคนอาจยังไม่รู้ว่า เจ้าฝุ่นตัวร้ายที่อยู่รอบตัวเราอาจกลายเป็นต้นเหตุของสารพัดปัญหาผิวด้วย ไม่ว่าจะเป็นผื่นแพ้ ผิวระคายเคือง สิวอุดตัน สิวอักเสบ จุดด่างดำ ริ้วรอยก่อนวัย ไปจนถึงฝ้าจากมลพิษ ซึ่งพบได้บ่อยในคนวัย 40 ปีขึ้นไป ที่ต้องเผชิญกับแสงแดดและมลภาวะเป็นประจำ ในเมื่อปัจจัยด้านสภาพแวดล้อมเป็นสิ่งที่ยากจะหลีกเลี่ยงได้ เรามาดูกันดีกว่าว่าจะมีวิธีป้องกันฝ้าจากมลพิษได้อย่างไร และมีวิธีรักษาฝ้าให้ได้ผลอย่างไรบ้าง

นอกเหนือจากแสงแดด พันธุกรรม และฮอร์โมนที่ผิดปกติแล้ว มลพิษทางอากาศก็เป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่กระตุ้นให้เกิดฝ้า กระ จุดด่างดำ ความหมองคล้ำ รวมถึงริ้วรอยเหี่ยวย่นบนใบหน้าได้ เพราะอนุภาคของฝุ่นละอองที่มีขนาดเล็กระดับนาโน อย่าง PM 2.5 จะเข้าไปสู่ชั้นผิวหนังแล้วกระตุ้นให้เกิดสารอนุมูลอิสระ ซึ่งจะไปเหนี่ยวนำให้ผิวเกิดการอักเสบ เซลล์ผิวเสื่อมสภาพ ทำให้ปรากฏริ้วรอยก่อนวัย ไปจนถึงเกิดการสร้างเม็ดสีผิดปกติบนใบหน้า ที่รวมถึงฝ้าด้วยนั่นเอง จากการวิจัยพบว่าคนที่อาศัยอยู่ใกล้บริเวณเส้นศูนย์สูตรและมีผิวคล้ำ อย่างชาวอินเดีย และชาวเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มักเจอปัญหาฝ้าบนใบหน้าได้มากกว่าเชื้อชาติอื่น ๆ ซึ่งจะสังเกตได้ว่าประเทศเหล่านี้ก็มักมีปัญหามลพิษทางอากาศระดับรุนแรงด้วย จึงน่าสนใจว่านอกเหนือจากเรื่องสีผิว พันธุกรรม และรังสี UV แล้ว ฝุ่น ควัน มลภาวะต่าง ๆ ก็น่าจะเป็นอีกหนึ่งชิ้นส่วนจิ๊กซอว์ที่มีผลต่อการเกิดฝ้าเช่นเดียวกัน

คนที่เสี่ยงต่อการเกิด ฝ้าจากมลพิษ ได้แก่คนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ที่ต้องเผชิญกับมลภาวะทางอากาศอยู่เป็นประจำ และยังจำเป็นต้องใช้ชีวิตกลางแจ้งเป็นเวลานาน โดยมลพิษในอากาศที่ส่งผลกระทบต่อผิวหนัง มักมาในรูปแบบของฝุ่น PM (paticulate matter) ซึ่งเป็นอนุภาคของฝุ่น ควัน เถ้า หรือละอองที่มีขนาดเล็กมาก และ PAH (polycyclic aromatic hydrocarbons) ซึ่งเกิดจากการเผาไหม้ของเครื่องยนต์ การเผาป่า เผาไร่ หรือเผาวัตถุอินทรีย์อื่น ๆ รวมถึงควันบุหรี่ ดังนั้น ใครที่อยู่ในสภาพแวดล้อมที่รายรอบด้วยปัจจัยเหล่านี้ ก็มีโอกาสจะพบปัญหาฝ้าบนใบหน้าได้

การป้องกันและลดโอกาสเกิดฝ้า กระ จุดด่างดำ ที่ถูกกระตุ้นจากมลภาวะ สามารถทำได้ดังนี้

• หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับมลพิษในสิ่งแวดล้อมให้มากที่สุดเท่าที่ทำได้
• มองหาผลิตภัณฑ์ที่มีสารต้านอนุมูลอิสระในรูปแบบทาหรือรับประทาน เช่น สกินแคร์ที่มีส่วนผสมเป็นสารสกัดจากใบชาเขียว หรืออาหารเสริมที่ประกอบด้วยวิตามิน ซี ซึ่งสารต้านอนุมูลอิสระเหล่านี้มีส่วนช่วยป้องกันความเสียหายของผิวหนังที่เกิดจากมลภาวะได้
• ปกป้องผิวจากแสงแดด โดยการทาผลิตภัณฑ์กันแดดที่สามารถป้องกันได้ทั้ง UVA และ UVB เป็นประจำ แม้ในวันที่ไม่ได้ออกแดด
• ล้างหน้าให้สะอาดเพื่อป้องกันการสะสมของฝุ่นละอองที่เราเผชิญในแต่ละวัน อันเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดปัญหาผิวต่าง ๆ ตามมาได้

• เลเซอร์รักษาฝ้า: การทำเลเซอร์เพื่อรักษาฝ้านั้นมีอยู่หลายรูปแบบ เช่น IPL ซึ่งเป็นการยิงลำแสงพลังงานต่ำเข้าไปทำลายเม็ดสีผิว และ Picosecond laser ซึ่งเป็นการยิงลำแสงพลังงานสูงในช่วงสั้น ๆ เพื่อทำลายเมลานินและกระตุ้นการสร้างคอลลาเจน อย่างไรก็ตาม การรักษาฝ้าด้วยเลเซอร์นั้นจำเป็นต้องทำต่อเนื่องหลายครั้งจึงจะเห็นผล อีกทั้งการใช้ความร้อนกับผิวโดยตรงก็มีโอกาสทำให้ผิวระคายเคือง แสบแดง ลอกเป็นขุย และมีความเสี่ยงจะกลับมาเกิดฝ้าใหม่ได้เช่นกัน
• การฉีดสลายฝ้า: วิธีการรักษาด้วยการฉีดสลายฝ้า เป็นการฉีดสารบางชนิดเข้าสู่ผิวโดยตรง เพื่อลดเลือนฝ้า กระ จุดด่างดำอย่างตรงจุด โดยสารที่ใช้ฉีดมีได้ตั้งแต่วิตามินบำรุงผิว อัลฟ่าอาร์บูติน ไปจนถึงการรักษาด้วยเทคนิคเซลล์ซ่อมเซลล์ ซึ่งจะเข้าไปชะลอการสร้างเม็ดสีผิว กระตุ้นการผลัดและสร้างเซลล์ผิวใหม่ ทำให้ฝ้าที่เข้มดูจางลง ผิวดูเรียบเนียน กระจ่างใส อ่อนเยาว์ และมีสุขภาพผิวที่แข็งแรงมากขึ้น ซึ่งเป็นเทคนิคที่ช่วยลดการเกิดฝ้าใหม่ รวมไปถึงปัญหาผิวอื่น ๆ จึงถือเป็นวิธีการรักษาที่ต้นเหตุ และช่วยให้สภาพผิวโดยรวมดีขึ้นอย่างชัดเจนหากรักษาอย่างต่อเนื่อง

จะเห็นได้ว่าฝ้าจากมลพิษเป็นปัญหาใกล้ตัวที่คนไทยอย่างเรายากจะหลีกเลี่ยงได้ ซึ่งในปัจจุบันมีวิธีรักษาฝ้า ชนิดนี้ที่ค่อนข้างมีประสิทธิภาพ เช่น การเลเซอร์ และการฉีดสลายฝ้า อย่างไรก็ตาม การปกป้องตัวเองจากปัจจัยที่ทำให้เกิดฝ้า อย่างมลพิษและแสงแดด จึงเป็นสิ่งสำคัญที่สุดในการรักษาสภาพผิวหน้าให้อ่อนเยาว์และมีสุขภาพดีแม้ในวัยที่เพิ่มขึ้น

บทความนี้เขียนโดย แพทย์หญิงธนิดา วรวิวัชร์ (หมอใบเฟิน) แพทย์ศาสตร์บัณฑิต จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ผู้ก่อตั้ง Chuladoctor Clinic เแพทย์ผู้ชำนาญการด้านเวชศาสตร์ชะลอวัย, การปรับรูปหน้าและเทคนิค SMAPS ขั้นสูง