“นอยด์ เครียด กังวล คิดมาก” ทำให้เกิด ฝ้าความเครียด ได้

เมื่อพูดถึงเรื่องของ ฝ้า กระ จุดด่างดํา ปัญหาผิวที่สาว ๆ ส่วนใหญ่มักพบเจออยู่เป็นประจำ โดยเฉพาะสาว ๆ ที่เริ่มมีอายุเพิ่มมากขึ้น มักมีสาเหตุหลัก ๆ จากแสงแดด รังสียูวีต่าง ๆ หรือความร้อนที่หลีกเลี่ยงได้ยาก แต่ใครจะไปคิดว่านอกเหนือจากปัจจัยภายนอกดังกล่าวที่ทำให้เกิด ฝ้าบนใบหน้า ได้ง่ายแล้ว อีกหนึ่งปัจจัยสำคัญที่หลายคนคาดไม่ถึง ซึ่งมีส่วนกระตุ้นให้ปัญหา ฝ้ากระ จุดด่างดํา มีความเด่นชัด มองเห็นง่ายขึ้น นั่นก็คือ ฝ้าความเครียด ที่เกิดจากปัจจัยภายในอย่าง “ความเครียด” หรืออารมณ์เชิงลบต่าง ๆ ที่สามารถเกิดขึ้นได้ตลอดเวลาในชีวิตประจำวัน โดยที่เราเองไม่สามารถควบคุมหรือรู้ได้เลยว่าความรู้สึกเหล่านั้นกำลังส่งผลกระตุ้นต่อการเกิด ฝ้าบนใบหน้า อยู่หรือไม่ แท้ที่จริงแล้วความเครียดส่งผลอย่างไรต่อผิวของเราและสร้างกลไกอย่างไรต่อปัญหาเรื่อง ฝ้า กระ จุดด่างดํา ได้บ้าง ตามไปอ่านข้อมูลดี ๆ พร้อมกัน

“ความเครียด” เป็นสภาวะทางอารมณ์หนึ่งของชีวิตที่หลีกเลี่ยงและควบคุมได้ยาก โดยผลกระทบอาจจะแสดงออกมาในรูปแบบต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นสุขภาพของร่างกายที่อาจเสี่ยงต่ออาการเจ็บป่วย สุขภาพของจิตใจที่เมื่อเครียดมากก็อาจเสี่ยงต่อภาวะซึมเศร้า หรือทำให้รู้สึกไม่มีความสุข นอกจากนี้แล้วบริเวณหนึ่งของร่างกายที่มีความไวต่อผลกระทบจากความเครียดก็คือ “ผิวหนัง” นั่นเอง ซึ่งส่งผลให้เกิดปัญหาผิวมากมาย 1 ในนั้นก็คือ ฝ้าบนใบหน้า หรือเรียกง่าย ๆ ว่า ฝ้าความเครียด แล้วความเครียดมีกลไกและความสัมพันธ์อย่างไรต่อทั้งการเกิด ฝ้าความเครียด และปัญหาผิวต่าง ๆ บ้าง ไปดูกัน…

• เมื่อร่างกายของเราเกิดความเครียดก็จะไปกระตุ้นการหลั่งฮอร์โมนความเครียดอย่าง “คอร์ติซอล” (cortisol) ซึ่งสามารถเพิ่มอัตราการอักเสบ และการตอบสนองของภูมิคุ้มกันในร่างกายที่ลดต่ำลง โดยผลลัพธ์ของกลไกนี้อาจปรากฏในรูปแบบของรอยแดง รอยดำ ผดผื่น สิวอักเสบ สิวเห่อ นอกจากนี้ ความเครียดสะสมต่อเนื่องยาวนานยังอาจไปทำลายเกราะป้องกันตามธรรมชาติของผิวหน้า ทำให้ไวต่อสารระคายเคืองและสารก่อภูมิแพ้ต่าง ๆ มากขึ้น สิ่งนี้สามารถทำให้สภาพผิวที่มีอยู่แย่ลง และที่สำคัญเลยก็คือ ฮอร์โมนความเครียดอย่าง “คอร์ติซอล” (cortisol) มีความสามารถในการไปกระตุ้นการสร้างเม็ดสีผิวเมลานินในผิวหน้าให้เข้มมากขึ้น ทำให้หน้าหมองคล้ำ ผิวไวต่อแสงทำให้เกิดเป็น ฝ้า กระ จุดด่างดํา บนใบหน้าได้
• ความเครียดสามารถเพิ่มปฏิกิริยาออกซิเดชันในร่างกายซึ่งนำไปสู่การผลิตอนุมูลอิสระที่สามารถทำลายเซลล์ผิว และความเครียดยังส่งผลให้ภูมิคุ้มกันร่างกายไม่สามารถต่อต้านอนุมูลอิสระได้ ทำลายความแข็งแรงของเซลล์ผิว เป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดริ้วรอย หรือหน้าแก่ก่อนวัย และอาจมีส่วนทำให้เกิด ฝ้าความเครียด ได้เช่นกัน เนื่องจากร่างกายมีการเสียสมดุลของสารต้านอนุมูลอิสระ

ปัญหาผิวอื่น ๆ ที่เกิดขึ้นได้จากความเครียดนอกเหนือจาก ฝ้าความเครียด ไม่ว่าจะเป็นผิวแพ้ง่ายขึ้น ผิวขาดความชุ่มชื้น ผิวอักเสบเรื้อรัง เพราะความเครียดเรื้อรังที่สะสมมาเป็นเวลานานโดยไม่รู้ตัว จะไปลดการผลิตไขมันในผิวหนังและเซราไมด์ซึ่งทำหน้าที่เป็นเกราะป้องกันผิวนั้นอ่อนแอลง และเพิ่มการสูญเสียน้ำในผิวหนังซึ่งการสูญเสียน้ำที่เพิ่มขึ้นนี้อาจนำไปสู่ความแห้งกร้าน อาการคัน และเกราะป้องกันผิวถูกทำลาย ทำให้ผิวไวต่อการระคายเคืองและสารก่อภูมิแพ้มากขึ้น เรียกได้ว่า แม้ว่าความเครียดจะไม่ได้เป็นสาเหตุโดยตรงเหมือนกับแสงแดดหรือรังสียูวี แต่ “ความเครียด” นั้นเป็นต้นกำเนิดของตัวการมากมายที่ทำลายผิวหน้าของสาว ๆ รวมถึงการกระตุ้นให้เกิด ฝ้าความเครียด รวมถึงทำให้ปัญหา ฝ้า กระ จุดด่างดํา ที่มีอยู่เดิมแลดูแย่ลงด้วย

สำหรับเทคนิคในการปกป้องผิวจาก ฝ้าความเครียด และปัญหาผิวต่าง ๆ จากความเครียดนั้นเราอาจจะต้องเริ่มต้นจากจัดการเรื่องของความเครียดทางใจเพื่อไม่ให้ส่งผลกระทบออกมาเป็นปฏิกิริยาต่าง ๆ ที่จะทำให้ฮอร์โมนหรือสารต่าง ๆ ในร่างกายเสียสมดุล ด้วยการจัดการกับอารมณ์และดูแลสุขภาพร่างกายไม่ให้เกิดความเครียดหรือให้เกิดความเครียดให้น้อยที่สุด ด้วยวิธีดังต่อไปนี้

• หาเวลาว่างจากภารกิจหลักหรืองานประจำไปทำกิจกรรมที่ผ่อนคลาย เช่น งานอดิเรก ดูหนัง ฟังเพลง ออกกำลังกาย ทำสปา หรือหากิจกรรมที่ชอบทำ เพื่อเป็นการพักร่างกาย จิตใจ และสมองจากความเครียดที่มาจากภาระหน้าที่ที่ต้องรับผิดชอบในแต่ละวัน
• หาเวลาฝึกสติ นั่งสมาธิเพื่อให้จิตใจสงบ ช่วยลดระดับความเครียดและอาจส่งผลดีต่อสุขภาพผิวโดยรวม
• จัดสรรเวลานอนพักผ่อนให้เพียงพอ ดื่มน้ำให้ได้อย่างน้อย 8-10 แก้วต่อวัน รวมถึงรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ หรือทานอาหารที่อุดมไปด้วยสารอาหารที่ช่วยลดความเครียด เช่น โปรตีน วิตามินบี แมกนีเซียม เป็นต้น

แม้ว่า ฝ้าความเครียด ที่เกิดจากความเครียดอาจจะหาทางหลีกเลี่ยงแบบ 100% ได้ยาก เพราะว่าความเครียดหรือความรู้สึกเชิงลบต่าง ๆ นั้นเป็นเรื่องปกติในชีวิตประจำวันของคนเราที่มีโอกาสเกิดขึ้นได้กับทุก ๆ คน ดังนั้นสิ่งสำคัญคือการปรับเปลี่ยนความคิด ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมต่าง ๆ ไม่ให้ร่างกายและจิตใจเครียดมากจนเกินไป รวมถึงการหาแนวทางดูแลผิวหน้าอย่างเหมาะสมกับปัญหาผิวก็เป็นหนึ่งในการลดความเครียดลงได้เช่นกัน

บทความนี้เขียนโดย แพทย์หญิงธนิดา วรวิวัชร์ (หมอใบเฟิน) แพทย์ศาสตร์บัณฑิต จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ผู้ก่อตั้ง Chuladoctor Clinic เแพทย์ผู้ชำนาญการด้านเวชศาสตร์ชะลอวัย, การปรับรูปหน้าและเทคนิค SMAPS ขั้นสูง