เมลานินกับปัญหา หน้าเป็นฝ้ากระ

ปัญหาเรื่อง หน้าเป็นฝ้ากระ ที่หลายคนประสบอยู่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในผู้หญิงที่มักพบได้บ่อยในช่วงอายุ 30 – 40  ปีขึ้นไป หรือในช่วงที่มีการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน เช่น ระหว่างการตั้งครรภ์ หรือการใช้ยาคุมกำเนิด ซึ่ง ฝ้ากระจุดด่างดํา เหล่านี้ล้วนแล้วแต่มีสาเหตุหรือปัจจัยหลัก ๆ จากการทำงานที่ผิดปกติของ “เมลานิน” (Melanin) ซึ่งเป็นสารที่ร่างกายผลิตขึ้นเพื่อปกป้องผิวจากแสงแดด โดยเมลานินจะกระจายตัวอยู่ในชั้นผิวหนัง แต่เมื่อเกิดการผลิตมากเกินไปในบางจุดก็จะทำให้ หน้าเป็นฝ้ากระ ไปจนถึงปัญหาผิวอื่น ๆ เพิ่มเติมได้หากไม่รับมือหรือดูแลผิวให้ดี

และในบทความนี้ เราจะพาไปทำความเข้าใจเกี่ยวกับกระบวนการผลิตเมลานิน และปัจจัยต่าง ๆ ที่ส่งผลให้เมลานินถูกผลิตในปริมาณที่ไม่สมดุล จนกลายเป็นการเกิด ฝ้ากระจุดด่างดํา ทั้งนี้การรู้จักและเข้าใจสาเหตุว่า ฝ้ากระเกิดจาก อะไรได้บ้าง ก็จะช่วยให้เราสามารถป้องกันและรักษาได้อย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นนั่นเอง

เมลานิน (Melanin) คือเม็ดสีผิวที่ร่างกายสร้างจากเซลล์ผิวหนังที่เรียกว่า เมลาโนไซต์ (melanocyte) เป็นสารสีที่มีน้ำหนักโมเลกุลสูง (มักพบในสิ่งมีชีวิต) มีสีน้ำตาลแดงจนถึงสีดำ นอกจากนี้ เมลานินยังเป็นสารสีที่ผิวหนัง ตา และเส้นผม ซึ่งถูกสังเคราะห์มาจากกรดแอมิโนไทโรซีนในเมลาโนไซต์ก่อนจะถูกส่งมายังชั้นผิวหนัง โดยเมลานินสามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ชนิด ได้แก่

1. ยูเมลานิน(Eumelanin) เป็นเมลานินที่พบมากที่สุดในผิวหนังและเส้นผม มีไนโตรเจนเป็นส่วนประกอบ ลักษณะเป็นสีดำ โดยทั่วไปจะพบในรูปแบบสารมีสีที่อยู่ในผิวหนังมนุษย์ เช่น เส้นผม ขนตามร่างกาย และ เซลล์ผิวหนัง โดย ยูเมลานิน แบ่งเป็น 2 แบบ คือ

• ยูเมลานินสีดำจะให้สีดำเมื่อมีเม็ดสีนี้มาก และให้สีเทาถ้ามีปริมาณน้อย
• ยูเมลานินสีน้ำตาลจะทำให้เส้นผมมีสีน้ำตาลเมื่อมีปริมาณมาก แต่ถ้าน้อยจะเป็นสีน้ำตาลอ่อนหรือสีบรอนด์ ยูเมลานินสีน้ำตาลจะพบมากในชาวยุโรป

2. ฟีโอเมลานิน(Pheomelanin) พบในผิวหนังและเส้นผมเช่นกัน แต่จะมีสีที่แตกต่างจากยูเมลานิน คือสีแดงและสีเหลือง มีไนโตรเจนและซัลเฟอร์เป็นส่วนประกอบ มีสารมีสีขาว ซึ่งถือเป็นสีโทนสว่าง และมีสารหลักอย่างแคโรทีนอยด์เป็นสีโทนส้มแดง จะเห็นได้ชัดในเส้นผม ขน และผิวหนัง

เมลานินเป็นเม็ดสีที่ผลิตโดยเซลล์เมลาโนไซต์ (Melanocytes) ซึ่งกระจายอยู่ในชั้นผิวหนังชั้นนอก หน้าที่สำคัญของเมลานินคือปกป้องผิวหนังจากความเสียหายที่เกิดจากรังสี UV โดยการดูดซับรังสี UV และลดการเกิดอนุมูลอิสระ แต่ในกรณีที่มีความผิดปกติของเม็ดสี เช่น โรคจากพันธุกรรม การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน หรือการขาดวิตามิน อาจก่อให้เกิดอาการต่าง ๆ ตามมา เช่น ชั้นผิวหนังกำพร้ามีความผิดปกติ ความผิดปกติจากการเพิ่มจำนวนของเซลล์เมลาโนไซด์ รวมถึงโรคผื่นผิวหนังอักเสบ เป็นต้น

อย่างไรก็ตามในผู้ที่มี หน้าเป็นฝ้ากระ นั้นจึงเกิดจากการที่เมลานินในผิวผลิตมากจนเกินไปจากปัจจัยการกระตุ้นต่าง ๆ  และเมลานินเกิดการกระจายตัวไม่สม่ำเสมอ จนส่งผลทำให้เกิดการสะสมของเม็ดสีในบางจุด ซึ่งแสดงออกมาเป็นฝ้ากระที่เห็นได้ชัดเจน โดยมักมีสีตั้งแต่สีน้ำตาลอ่อนถึงน้ำตาลเข้ม

เรียกว่า ฝ้ากระเกิดจาก ปัจจัยหลายอย่างที่มีผลต่อการสร้างเม็ดสีนั่นเอง ไม่ว่าจะเป็นพันธุกรรม ฮอร์โมนและแสงแดด ฯลฯ ที่ทำให้เกิดความผิดปกติของเม็ดสี ซึ่งอาจจะเป็นเพียงอาการปกติเบื้องต้นที่สามารถรักษาให้จางลงได้ ไปจนถึงระดับรุนแรงที่จำเป็นต้องรับการรักษาจากแพทย์เฉพาะทางด้านผิวหนัง

• ปัจจัยธรรมชาติ: พันธุกรรมกับเมลานิน สองตัวการสำคัญของปัญหา หน้าเป็นฝ้ากระ

พันธุกรรมมีผลอย่างมากต่อการทำให้เกิด หน้าเป็นฝ้ากระ โดยเฉพาะยีน MC1R (Melanocortin 1 Receptor) ซึ่งควบคุมการผลิตเมลานินในร่างกาย โดยผู้ที่มียีน MC1R ในรูปแบบที่ผลิตฟีโอเมลานินมักมีแนวโน้มที่จะเกิดฝ้ากระและไวต่อแสงแดดมากกว่า โดยยีนนี้ถ่ายทอดผ่านพันธุกรรม ทำให้ฝ้ากระเป็นลักษณะที่สามารถสืบทอดได้ในครอบครัวนั่นเอง

• ปัจจัยแวดล้อม: แสงแดดปัญหาหลักของปัญหา หน้าเป็นฝ้ากระ

นอกจากเรื่องของกรรมพันธุ์แล้ว แสงแดดเองก็เป็นตัวกระตุ้นสำคัญที่ทำให้ฝ้ากระชัดเจนขึ้น เมื่อผิวหนังสัมผัสกับรังสี UV เซลล์เมลาโนไซต์จะสร้างเมลานินเพิ่มขึ้นเพื่อป้องกันผิวจากการถูกทำลาย ฝ้ากระจึงมักปรากฏชัดในช่วงฤดูร้อนและจางลงในฤดูหนาว นี่คือเหตุผลที่การป้องกันแสงแดดเป็นสิ่งสำคัญสำหรับผู้ที่มีฝ้ากระ การใช้ครีมกันแดดที่มีค่า SPF สูง ใส่เสื้อผ้าที่ปกปิด และหลีกเลี่ยงการออกแดดในช่วงเวลาที่แสงแรงที่สุด สามารถช่วยลดการกระตุ้นให้ฝ้ากระเข้มขึ้นได้

เมลานินเป็นสารสำคัญที่ร่างกายผลิตขึ้นเพื่อปกป้องผิวจากรังสี UV และมีบทบาทในการกำหนดสีผิว เส้นผม และดวงตาของเรา อย่างไรก็ตาม เมื่อมีการผลิตเมลานินมากเกินไปหรือกระจุกตัวในบางจุด จะทำให้ หน้าเป็นฝ้ากระ หรือเกิดจุดด่างดำบนผิวหน้า โดยปัจจัยหลักที่ทำให้ หน้าเป็นฝ้ากระ คือการสัมผัสกับแสงแดด, การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน, การมีพันธุกรรมที่เอื้อต่อการสะสมเมลานิน และการอักเสบจากการบาดเจ็บที่ผิว

ดังนั้นการทำความเข้าใจกลไกการผลิตเมลานินและปัจจัยที่ทำให้เกิด ฝ้ากระจุดด่างดํา ช่วยให้เราสามารถดูแลและป้องกันปัญหาผิวได้อย่างมีประสิทธิภาพ ไม่ว่าจะเป็นการใช้ครีมกันแดด, การรักษาฮอร์โมนให้สมดุล, และการดูแลผิวอย่างถูกต้องล้วนเป็นวิธีที่ช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดฝ้าและรักษาผิวให้ดูดีอย่างที่ใจต้องการ

และสำหรับผู้ที่มีปัญหา หน้าเป็นฝ้ากระ สะสมมานาน ต้องการรักษาให้เหมาะสมกับสภาพผิวของตัวเอง สามารถเข้ารับคำปรึกษาเพื่อค้นหาแนวทางในการรักษาฝ้าเพื่อสุขภาพผิวที่ดีแบบยั่งยืน อย่างเทคโนโลยี SMAPS เทคนิคการรักษาฝ้า สิทธิบัตรเฉพาะของ Chuladoctor Clinic ที่ดูแลโดยแพทย์ผิวหนังเฉพาะทาง พัฒนาและคิดค้นมาเพื่อเป็นทางออกของผู้ที่มีปัญหา ฝ้ากระจุดด่างดำ เพื่อมอบผลลัพธ์ที่น่าพึงพอใจให้กับผู้ที่มีปัญหา และยังช่วยเสริมให้ผิวแข็งแรงและสุขภาพดีในระยะยาว

บทความนี้เขียนโดย คุณหมอใบเฟิร์น หัวหน้าทีมแพทย์ Chuladoctor  แพทยศาสตร์บัณฑิต จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย แพทย์ผู้มีประสบการณ์และความเข้าใจด้านการฟื้นฟูผิวหน้า และ ฟื้นฟูสุขภาพจากภายใน